Umetnost i/kao politika

O tri rada*

sa 52. Oktobarskog salona

*tekst je napisan novembra 2011. za časopis Propeler  #3 (tematski broj o Oktobarskom salonu), ovde ga objavljujem u neznatno izmenjenoj verziji

Na prošlogodišnjem Salonu se prosečni posetilac, zainteresovan za savremenu umetničku produkciju, suočavao sa brojnim problemima u razumevanju izloženih radova. Prvenstveno, statementi uz radove su bili nekomunikativni i često nisu govorili ništa o onome što je izloženo. U brojnim slučajevima nam ni tekst iz kataloga nam nije mogao pomoći. Mnogi važni aspekti jednog rada su ostajali nepoznati i moguće ih je bilo saznati tek uz stručno vođenje. Diskutovati o konceptu izložbe, i o tome koliko se koji rad uklapao u taj koncept je gotovo nemoguće kada, iz predviđenih sredstava informisanja o radovima nismo mogli saznati gotovo ništa relevantno. Donekle je ovaj problem bio nadomešten sesijama razgovora sa umetnicima/cama o izloženim radovima, ali za brojne posetioce Salona izložba je ostala teško čitljiva i neartikulisana. Uprkos svemu, Salon je uspeo da postavi nekoliko radova koji problematizuju jedno važno pitanje savremene umetnosti: Gde je granica između građanskog aktivizma i umetničkog aktivizma?

Read more

Uvod

Svaki istoričar i teoretičar koji se želi baviti valorizacijom savremene umetnosti je upućen na poznavanje umetnosti prethodnih par decenija. Savremena umetnost često nalaže multidisciplinarni pristup i poznavanje najšireg spektra teorije radi diskurzivnijeg čitanja umetničkih radova. Jedan od aktuelnih problema je  odnos između umetnosti i politike. Ono što želimo postići u ovom tekstu je konstruisanje teoretskog postupka za čitanje odnosa umetnosti i politike na umetničkoj sceni Srbije od 1989. do 1995. godine. Poznavanje tog kratkog vremenskog perioda u umetnosti, kao i teoretsko iščitavanje odnosa umetnosti i politike u njemu, je relevantno za bolje razumevanje savremene umetničke scene u Srbiji danas. Ovaj tekst je zamišljen kao jedan u nizu radova kojima želimo mapirati i problematizovati istorijske neuralgične tačke savremene umetnosti u Srbiji. Read more

POLITIÄŒNOST UMJETNOSTI U DOBA NEOLIBERALNOG CINIZMA
Razgovor s Aldom Milohnićem

Teorija koja Hoda (Beograd) i Kontrapunkt (Skoplje) u okviru projekta Raškolovano znanje (O^O) organizirali su u januaru 2011. u Kulturnom centru Magacin u Kraljevića Marka seminar i javno predavanje Alda Milohnića, sociologa i teoretičara teatra i kulture iz Ljubljane. U projekat kolektivnog samoobrazovanja u umetnosti i kulturi Raškolovano znanje, Milohnić se uključio na poziv radne grupe Umetnost i/kao politika, koja se bavi istraživanjem odnosa umetnosti i politike, kao i mogućnosti repolitizacije diskursa humanistike. Objavljujemo Milohnićeve odgovore na pitanja članova/ica naše radne grupe, koja su usledila nakon njegovog gostovanja u Beogradu.

Koliko je moguća autonomna umetnost danas, i na koji način?

Da bi uopće mogli razmišljati o “autonomnoj umjetnosti” danas moramo se najprije vratiti nekoliko koraka natrag u prošlost. Autonomna umjetnost je naime kategorija buržoaskog društva s kraja 18. stoljeća. Prije pojave prosvjetiteljstva, umjetnička produkcija bila je u funkciji dvora, aristokracije i crkve. Jačanje buržoazije donosi sa sobom i oslobađanje ondašnjeg društva od feudalnih spona i stvaranje tržišta. U tome se ogleda revolucionarna uloga buržoazije, o kojoj pišu još Marx i Engels u Komunističkom manifestu. Read more

Esej Žaka Ransijea koji nam može pomoći da shvatimo razvoj njegovih terimna i
njihovu upotrebu

Objavljeno u: Paragraph, Edinburgh, br. 28, 2005., 13-25.
Ranciere – From Politics to Aesthetics

Veoma značajna knjiga za svakog ko počinje misliti o odnosima umetnosti i politike. U ovom engleskom prevodu osim teksta “The Distribution of the Sensible”, tu je i intervju sa Ransijeom,
kao i  pogovor Slavoja Žižeka

25269184-Ranciere-Jacques-The-Politics-of-Aesthetics-the-Distribution-of-the-Sensible-2004

Film “Zombietown” engleskog režisera Marc Hawker-a iz 1995.godine
može biti zanimljiv materijal za naše polje istraživanja. Reč je o dokumentarcu prepunom haotičnih sekvenci koji ne nose neki naročiti narativ već pre služe (ili bi barem trebalo da služe) dokumentaciji stanja u Beogradu tokom čitave te 1995. god. Read more

ABSTRACT

This essay focuses on the question of otherness as crucial for discussions of culture and humanistic discourse. In developing an idea of the non-concept of the Other, it summarizes articulations of otherness in Lévinas, Lacan, Derrida, and de Man, among others. In conclusion, it addresses the institutional situation of English departments in the United States.

The phrase “humanistic discourse” sounds innocently descriptive. Nevertheless, each word begs a lot of questions. No doubt that is why the word is put in scare quotes in the description of our project. Though  “humanistic discourse” can be taken simply to designate the languages of the humanities as opposed to those of the social sciences or the natural sciences, nevertheless the word “humanistic” implies that all men and women of all nations at all times share a common essence. This essence distinguishes them from animals or inanimate objects. They are all human beings. This paper is an attempt to reflect on what follows if there is no such common essence making “us” all human beings sharing the earth together. Suppose there were no “us” that might give a definable unity and meaning to the word “humanistic”? Read more

Razmena znanja pod okriljem institucija, državnih ili privatnih, uvek ima za cilj proizvodnju i reprodukciju znanja, bilo ono orijentisano ka nominalnim „prosvetiteljskim“ ciljevima, bilo ka tržišnoj proizvodnji kadrova.

U odnosu na ova dva modela samoobrazovanje ima potencijalno subverzivni karakter. Ono nije određeno definitivnim i noramtivnim „proizvodom“ svog rada. Normativ institucija je oličen u obrazovanom čoveku koji ispunjava svoju ulogu u društvu, ili u pojednicu koji je za nominalni ulazak u red akademskih građana spreman da plati velike sume novca.

Kroz samoobrazovanje se preispituju i kritikuju datosti kao što su, „uloga u društvu“ i „novčana vrednost znanja“. Kritički rečnik novih formi obrazovanja se izvodi iz savremenih teorijskih tekstova i praksi, kao i pomoću umrežavanja sa ljudima koji imaju slične ideje o prevazilaženju tradicionalne pedagogije[1]. U praznom prostoru između državnih i privatnih institucija obrazovanja nastaju otvorene obrazovne strukture u kojima je znanje besplatno a „pedagogija“ eksperimentalna. Rezultat ovakvog delovanja ostaje nepoznat, nepredvidiv i samim tim potencijalno subverzivan.

vidi http://www.deschoolingclassroom.tkh-generator.net/tag/post-pedagogy/?lang=HR

Dok ti nisi rođen, roboti nisu sanjali, nisu žudjeli.

Reče robotu dječaku Davidu njegov konstruktor u filmu AI (Steven Spielberg, 2000.)

Život slika u naÅ¡e je vrijeme poduzeo odlučni zaokret: najstariji mit o stvaranju živih slika, fabrikaciji inteligentnog organizma uz pomoć umjetnih, tehničkih sredstava, sada je zahvaljujući novoj konstelaciji me­dija na brojnim različitim razinama, postalo teorijski i praktički moguće. Preklapanje genetskih i računalnih tehnologija s novim oblicima spekulativnog kapitala od kiberprostora i bioprostora (unutraÅ¡nje strukture or­ganizama) stvorilo je novu granicu za tehnologijske inovacije, prilagodbe i eksploatacije – novi oblici objek­tnosti i teritorijalnosti za nove oblike carstva. Steven Spielberg tu promjenu registrira pričajući priču o izumu jedne slike koja je, posve doslovno, “stroj koji žudi”. David, suvremeni odgovor na Pinokija, je robot dječak koji sanja i žudi, i (očigledno) ima posve razraÄ‘enu ljudsku subjektivnost. On je programiran da voli i traži ljubav, zahtjev koji postaje toliko opsesivan (on se za ljubav svoje majke takmiči sa svojim pravim ljudskim “bratom”) da je na kraju odbačen i ostaje siroče. Na pitanje, Å¡to slike žele? odgovor je u tom slučaju jasan: one žele da budu voljene, da budu “stvarne”. Read more